Impas - spotkanie z Marią Poprzęcką

Impas. Opór, utrata, niemoc w sztuce
spotkanie z Marią Poprzęcką

prowadzenie: Piotr Juszkiewicz

„Impas. Opór, utrata, niemoc w sztuce” to książka będąca efektem wieloletnich przemyśleń i całkiem niedawnych obserwacji. Niektórzy czytelnicy odebrali ją m.in. jako wezwanie do odnowienia historii sztuki, która wspomaga muzea w utrwalaniu nacjonalistycznej wyobraźni, kulturowego kolonializmu czy patriarchalnej wizji świata. Jest w niej mowa o kryzysie sztuki, przytoczone zostają argumenty w liczbie 31, przemawiające za jej końcem, choć nie ma pewności, czy są to argumenty ostateczne. Sztuka potrafi bowiem sama wymyślać się wciąż na nowo. Autorka w punkcie wyjścia do rozważań przywołuje sentencję Hipokratesa: Ars longa, vita brevis – sztuka długa, życie krótkie, pierwotnie odnoszącą się do medycyny, która weszła na trwałe do kultury jako fundament myślenia o sztuce. Sztuce w późniejszym rozumieniu pojmowanej jako twórczość artystyczna. Jako maksyma przyjęła się w wersji skróconej, niosąc przesłanie apologetyczno-konsolacyjne: choć życie nasze jest krótkie, sztuka nadal trwa. Jej pełne brzmienie ma jednak sens odmienny, nieoparty na prostym przeciwstawieniu, bogatszy: Ars longa, vita brevis, occasio praeceps, experimentum periculosum, iudicium difficile – sztuka długa, życie krótkie, okazja ulotna, doświadczenie niebezpieczne, sąd niełatwy. Te zapomniane człony słynnej sentencji ofiarowują pojęciowe ramy niespodziewanie przylegające do sztuki współczesnej, w której mało wiary w trwałość i trwanie, a więcej ulotnych okazji i niebezpieczeństwa doświadczeń. Dlatego i sąd o niej tak trudny. Idąc tropem Hipokratesowych kategorii, widzimy, że nawet optymistyczna ars longa rodzi się wśród buntów, niepowodzeń, nieporozumień, niemożności, które wszak dzieje sztuki współtworzą. I paradoksalnie, chociaż awangardy narzuciły progresywny, agresywny i transgresywny obraz twórczości, to właśnie w sztuce XX wieku utrata i niespełnienie stały się jej niezbywalną częścią, niemal wyznaczając najważniejsze osie jej rozwoju.